مشغله ها، هميشه باز دارنده انسان از تلاشهاى پيش ‍ برنده است . آفتهاى جسمى و بيماريها، سرعت پرواز انسان را مى كاهد. خوشبخت كسى است كه تنى سالم و فرصتى آزاد و فراغتى داشته باشد تا بتواند به آنچه كه (بايد) برسد و دست يابد.
پيامبر، در ادامه سخنانش با ابوذر، با يادآورى اين مطلب ، اين درس بزرگ را مى دهد كه بايد از فرصتها، تندرستيها، تواناييها، فراغتها و جوانيها، حداكثر استفاده را برد. پس از بيان اين نكته كه بيشتر مردم در دو نعمت (صحت ) و (فراغت ) مغبون و زيان زده اند، مى فرمايد:
(... اى ابوذر!
پنج چيز را قبل از پنج چيز، قدر بشناس و غنيمت بدان :
جوانى ات را، قبل از پيرى ،
تندرسى ات را، قبل از بيمارى ،
دارايى ات را، قبل از تنگدستى ،
فراغت خود را، قبل از گرفتارى ،
و... زندگيت را، قبل از مرگ ...) ⁽⁵⁾
راستى ، چه درس شگفت و بزرگ و حكيمانه اى !مگر نه اينكه سرمايه هاى سودآور انسان در بازار زندگى ، عبارت است از:
(جوانى )، (سلامتى )، (امكانات مادى )، (فراغت ) و سرمايه (عمر)؟! و مگر نه اينكه آفت هر يك از اينها، در كنارش بيان شده است ؟
اگر بتوانيم در جوانى ، كارى براى پيرى بكنيم ،
اگر بتوانيم از تندرستى ، بهره كامل ببريم ،
اگر موفق شويم (مال ) را در جاى درست خود، مصرف و خرج كنيم ،
اگر از فرصتهاى گرانبها، حداكثر استفاده را بگيريم ،
و اگر از عمر گرانمايه ، براى خانه ابدى و سراى آخرت ، رهتوشه اى برداريم ،ديگر چه غم و اندوهى ؟
بيشتر زيان زدگان ، كسانى اند كه گهر وقت را، رايگان از دست مى دهند. مگر مى توان وقت رفته را باز آورد؟... هرگز!
از رسول خدا بشنويم :
(... اى ابوذر!
از اين كه كارى را به آينده موكول كنى (و كار امروز را به فردا بيفكنى تسويف )بپرهيز.
تو امروز، در مقابل امروزت هستى ، از آينده چه خبر دارى ؟
اگر فردايى داشتى ، براى فردايت چنان باش كه براى (امروز) ت بودى .و اگر به (فردا) نرسيدى ، بر كوتاهى و قصور امروز، اندوه نخواهى داشت .
اى ابوذر!...
چه بسا كسانى كه به استقبال روزى مى شتابند و در انتظار (فردا) للّه يى هستند ولى هرگز به آن نمى رسند. اگر به (اجل ) و سرنوشت آن بينديشى ، آرزوهاى دور و دراز، و مغرور شدن به آنها را دشمن خواهى دانست ...)
(اى ابوذر!
در دنيا چنان باش كه گويى غريبى هستى ، يا يك رهگذر، و خود را از اهل گور به حساب آور...) ⁽⁶⁾
دنيا همچون پلى است كه بايد از آن عبور كرد تا به سراى جاودان (آخرت ) رسيد. دنيا، يك مسافرخانه است . دنيا، يك منزلگاه سر راه است و ما، مسافرى رهگذر...
ما، آخرتى هستيم ، نه دنيايى . بايد از اين (فرودگاه ) براى آن (قرارگاه ) رهتوشه برگيريم . وطن ما خانه ابدى آخرت است . بايد فكر كنيم كه ما را در گور گذاشته اند و فرصت از دست رفته ، و بايد حساب عملكرد خود را پس بدهيم . بيا رهتوشه برداريم ..
رسول خدا (ص ) در ادامه صحبتهايش مى فرمايد:
(... اى ابوذر!
قبل از بيمار شدن ، از سلامتى ات بهره بردارى كن و قبل از مرگ ، از حيات خود، چرا كه ، نمى دانى نام و نشان تو در فردا چيست .
اى ابوذر! بپرهيز از اين كه مرگ ، در حال لغزش و خطا تو را دريابد، كه ديگر نه امكان بازگشتى هست و نه پوزش ، پذيرفته مى شود و نه تو را براى آنچه به جا نهاده اى مى ستايند و نه اشتغالات ، عذرى به حساب مى آيد...) .⁽⁷⁾